معرفی کامل BIOS/UEFI در سرورهای HP و نحوه تنظیم آن

مقدمه

با پیشرفت فناوری و توسعه زیرساخت‌های مراکز داده، نقش سرورها در پردازش، ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات حیاتی‌تر از همیشه شده است. در این میان، تنظیمات BIOS/UEFI به عنوان لایه پایه‌ای تعامل سخت‌افزار با سیستم‌عامل، یکی از عوامل کلیدی در عملکرد بهینه، امنیت و پایداری سرور محسوب می‌شود. شرکت HP (اکنون HPE – Hewlett Packard Enterprise) یکی از پیشگامان تولید سرورهای سازمانی است و محیط BIOS/UEFI در سرورهای آن به شکل قابل توجهی توسعه یافته و قدرتمند است.

---

بخش اول: معرفی BIOS و UEFI

BIOS چیست؟

BIOS مخفف Basic Input/Output System است. این سیستم‌افزار سطح پایین به صورت Firmware روی چیپ مادربرد قرار دارد و پس از روشن شدن سرور، عملیات POST (Power-On Self-Test) را انجام داده و سخت‌افزار را برای راه‌اندازی سیستم‌عامل آماده می‌کند. BIOS طراحی قدیمی‌تری دارد و محدود به ویژگی‌هایی مانند MBR، فضای دیسک کمتر از ۲ ترابایت و رابط کاربری متنی است.

UEFI چیست؟

UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) نسخه مدرن و توسعه‌یافته BIOS است که استاندارد جدیدی برای بوت سیستم‌ها تعریف می‌کند. مهم‌ترین ویژگی‌های UEFI عبارتند از:

• پشتیبانی از GPT (GUID Partition Table)

• رابط کاربری گرافیکی یا نیمه‌گرافیکی

• بوت امن (Secure Boot) برای جلوگیری از اجرای کدهای مخرب

• سرعت بوت بالاتر

• امکان بوت از دیسک‌های بزرگ‌تر از ۲ ترابایت

تفاوت BIOS و UEFI

---

بخش دوم: سرورهای HP و نحوه ورود به BIOS/UEFI

نحوه ورود به تنظیمات BIOS/UEFI

برای ورود به BIOS/UEFI در سرورهای HP ProLiant (از Gen8 تا Gen11):

1. روشن یا ری‌استارت کردن سرور

2. مشاهده لوگوی HP (یا HPE)

3. فشردن کلید F9 برای ورود به “System Utilities”

4. انتخاب گزینه BIOS/Platform Configuration (RBSU)

در برخی مدل‌های خاص، ممکن است از کلیدهای ESC، F10 یا حتی F11 استفاده شود.

---

بخش سوم: ساختار منوی BIOS/UEFI در سرورهای HP

محیط UEFI در سرورهای HP شامل چندین بخش کلیدی است که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود:

1. System Information

• نمایش اطلاعات کلی سرور

• شماره سریال

• مدل دقیق سرور

• نسخه فعلی BIOS و UEFI

• اطلاعات پردازنده‌ها و حافظه‌ها

2. Boot Options

• تنظیم ترتیب بوت از منابع مختلف (USB، شبکه، هارد دیسک)

• انتخاب بین Legacy Boot و UEFI Boot

• تنظیمات Secure Boot

3. Processor Options

• فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی ویژگی‌هایی مانند:

  • Hyper-Threading

  • Intel Virtualization Technology (VT-x)

  • Turbo Boost

  • NUMA (Non-Uniform Memory Access)

4. Memory Options

• پیکربندی ویژگی‌هایی مانند:

  • ECC (Error Correction Code)

  • Memory Mirroring

  • Memory Online Spare

5. Storage Options

• تنظیمات مربوط به:

  • کنترلرهای RAID مانند Smart Array

  • نوع رابط SATA / SAS / NVMe

  • فعال/غیرفعال کردن AHCI یا Legacy Mode

6. Security Settings

• تعریف رمز عبور برای BIOS

• فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی TPM (Trusted Platform Module)

• تنظیم Secure Boot Keys

• امکان Secure Erase برای پاکسازی کامل اطلاعات

7. Advanced Power Management

• انتخاب حالت عملکرد منبع تغذیه:

  • Static High Performance

  • Dynamic Power Savings

  • Custom Power Profile

بخش چهارم: نحوه پیکربندی UEFI در سرورهای HP (مثال عملی)

تغییر Boot Mode به UEFI

1. ورود به UEFI با کلید F9

2. رفتن به مسیر:
   System Configuration > BIOS/Platform Configuration (RBSU) > Boot Options

3. تغییر گزینه Boot Mode به UEFI Mode

4. ذخیره تنظیمات با F10

فعال‌سازی Secure Boot

1. ورود به همان مسیر Boot Options

2. فعال‌سازی گزینه Secure Boot

3. تأیید کلیدها و ذخیره تنظیمات

4. راه‌اندازی مجدد سرور

تنظیم ترتیب Boot

1. از همان بخش Boot Options

2. انتخاب Boot Order

3. تنظیم منابع بوت به ترتیب دلخواه (مثلاً اول PXE سپس USB)

---

بخش پنجم: ابزارهای HP برای مدیریت BIOS/UEFI

1. HP iLO (Integrated Lights-Out)

• دسترسی به BIOS/UEFI از راه دور

• مشاهده صفحه POST و ورود به تنظیمات بدون نیاز به حضور فیزیکی

• امکان مانیتورینگ، لاگ سیستم و به‌روزرسانی Firmware

2. Intelligent Provisioning

• ابزار گرافیکی برای نصب سیستم‌عامل، RAID، درایور و پیکربندی اولیه

• در دسترس از طریق کلید F10 در حین بوت

3. HPE RESTful API / iLO Cmdlets

• اسکریپت‌نویسی و مدیریت خودکار BIOS برای صدها سرور

• امکان اتوماسیون تنظیمات توسط PowerShell یا Python

4. HP Scripting Toolkit for Windows/Linux

• امکان صدور دستورات برای تغییر پارامترهای BIOS

• مناسب برای استقرار در مراکز داده بزرگ

---

بخش ششم: نکات تخصصی برای مهندسان IT

• Backup گرفتن از تنظیمات BIOS/UEFI پیش از اعمال تغییرات گسترده

• به‌روزرسانی فریمور با استفاده از HP Service Pack for ProLiant (SPP)

• بررسی سازگاری Boot Mode با سیستم‌عامل (مثلاً در نصب VMware ESXi باید حتماً از UEFI استفاده شود)

• در RAIDهای نرم‌افزاری، توصیه می‌شود Secure Boot غیرفعال شود

• هنگام استفاده از دیسک‌های بالای ۲ ترابایت، حتماً باید Boot Mode روی UEFI تنظیم شود و پارتیشن‌بندی GPT باشد

---

نتیجه‌گیری

BIOS/UEFI در سرورهای HP نه‌تنها وظیفه بوت سیستم را بر عهده دارد، بلکه مدیریت امنیت، منابع سخت‌افزاری، انرژی و عملکرد کلی سرور را نیز شامل می‌شود. درک کامل این محیط و تنظیم اصولی آن می‌تواند پایداری، امنیت و بهره‌وری سرورها را افزایش دهد. استفاده از ابزارهای مدیریتی HPE مانند iLO، Intelligent Provisioning و Scripting Toolkit نیز موجب تسهیل در پیکربندی و مدیریت تعداد زیادی سرور خواهد شد.